Czym jest zachowek?

Zachowek to kwota pieniężna, której najbliższa rodzina może żądać od spadkobierców, jeżeli np. została pominięta w testamencie lub zmarły przekazał komuś cały majątek za życia, wobec czego nie pozostało wiele do odziedziczenia.

Można powiedzieć, że prawo do zachowku w pewien sposób ogranicza pełną dowolność spadkodawcy w rozdysponowywaniu swoim majątkiem. Pominięta najbliższa rodzina może bowiem w niektórych sytuacjach żądać „spłacenia” przez spadkobierców, czyli właśnie żądać wypłaty zachowku.

Czym jest wydziedziczenie?

Wydziedziczenie jest z kolei pozbawieniem prawa do zachowku. Wydziedziczony członek rodziny nie będzie mógł zatem domagać się zapłaty na swoją rzecz pieniędzy od osób, które otrzymały spadek.

W jaki sposób można wydziedziczyć?

Wydziedziczyć można kogoś wyłącznie w testamencie. Spadkodawca, który chce pozbawić uprawnionych prawa do zachowku, musi wyraźnie napisać to w testamencie oraz podać powody wydziedziczenia. Powody, które mogą uzasadnić wydziedziczeniem członka rodziny są ściśle określone przepisami Kodeksu cywilnego. To ważne, ponieważ wskazanie przyczyn wydziedziczenia innych niż ustawowe nie będzie skuteczne.

Kogo można wydziedziczyć?

Wydziedziczyć można osoby, którym przysługuje zachowek. Zachowek przysługuje dzieciom, wnukom, małżonkowi, rodzicom. Zachowek za to nie przysługuje rodzeństwu, zatem rodzeństwa nie można wydziedziczyć, ponieważ zachowek i tak im nie przysługuje. Nie da się pozbawić kogoś tego, czego nie ma. Testament wydziedziczający członka rodziny można sporządzić w formie pisemnej lub u notariusza. Notariusz zadba o to, żeby zapis dotyczący wydziedziczenia był sporządzony prawidłowo. Osoba zainteresowana może wybrać dowolnego notariusza do sporządzenia testamentu. Można udać się do notariusza we Wrocławiu, nawet jeżeli zamieszkuje się w innej miejscowości.

Czy możliwe jest poświadczenie dziedziczenia u notariusza, gdy niektóre osoby nie mogą się stawić w kancelarii?

Od niedawna jest taka możliwość. W podanym poniżej przykładzie założyłem, że zainteresowani chcą, aby dziedziczenie poświadczył notariusz we Wrocławiu, lecz jeden ze spadkobierców przybywa w Warszawie. Procedura wygląda zatem następująco.

Notariusz we Wrocławiu sporządza projekt protokołu dziedziczenia, który jest następnie przesyłany do spadkobiercy zamieszkałego w Warszawie.

Spadkobierca z projektem protokołu dziedziczenia udaje się do notariusza w Warszawie, przed którym składa potwierdza dane zamieszczone w projekcie i wyraża zgodę na spisanie protokołu dziedziczenia zgodnie ze otrzymanym projektem. Sporządzone przez notariusza w Warszawie oświadczenie przesyłane jest następnie do Wrocławia.

Notariusz we Wrocławiu na podstawie otrzymanego potwierdzenia zaakceptowania treści protokołu sporządza przy udziale pozostałych spadkobierców akt poświadczenia dziedziczenia.

Przedstawiona powyżej procedura umożliwia szybkie przeprowadzenie postępowania spadkowego, gdy niektórzy spadkobiercy nie mogą stawić się w kancelarii notarialnej w czasie i miejscu zaplanowanego poświadczenia dziedziczenia.

Procedura taka wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Projekt protokołu dziedziczenia (punkt 1) oraz oświadczenie o wyrażeniu zgody na spisanie protokołu zgodnie z projektem (punkt 2) to koszty odpowiednio 100 i 50 zł (podane stawki wynikają z nowelizacji rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej).

Wraz z wypisami oraz podatkiem VAT koszt porządzenie poświadczenia dziedziczenia na odległość może zatem wiązać się z dodatkowymi opłatami wynoszącymi około 200 zł.